HAYIR LOKMASI İSTANBUL
Özel günler, bizler için önem arz etmektedir. Bu günlerde duygularımızı dışarıya vurmak isteriz. Bir şeyler yaparak, mutluluğumuzu ya da üzüntümüzü, başka insanlarla paylaşırız. Bu durum, çok eski zamanlardan bu yana, insanlıkla beraber vardır. Eski mahalle kültüründe, insanlar sevinçlerini ya da üzüntülerini hayır lokması İstanbul adı verilen lokma tatlısını dağıtarak, onlarla paylaşmış, onların hayır duasını almıştır. Hayır lokması dağıtmak, o zamandan bu yana bir gelenek halinde gelmiştir. Günümüzde de bu gelenek sürdürülmektedir. Lokma tatlısı, yağda kızarmış, dışı çıtır, yuvarlak ya da halka şeklindeki hamurun, şerbetlenip, sunulmasıdır. Kişi, dağıtacağı kişi sayısı kadar lokmanın parasını verip, dağıtırsa, buna ‘hayır lokması’ denilmektedir.
Lokma Tatlısı Kökeni
Lokma tatlısı, Araplardan Osmanlı’ya, Osmanlılardan da Türklere geçmiştir. Pratik ve lezzetli oluşu, kabul edilebilirliğini arttırmıştır. Kültürümüzde, din ile bağdaştırılmıştır. Lokma döktürüp, dağıtmak bir hayır işi haline gelmiştir. Bu yüzden hayır için dökülen lokmaya. Hayır lokması İstanbul denilmektedir. Lokma kelimesi, Arapçadaki lukma’dan türemiştir. Bir parça yemek, anlamına gelir. Yapımı oldukça pratik ve yapımında kullanılan malzemeler, her an herkesin bulabileceği malzemelerdir. Un, maya, şeker ve tuz ile hazırlanan hamur, yuvarlak ya da küçük halkalar şeklinde kızgın yağda kızartılır. Daha sonra soğuk şerbete batırılıp, servise hazır hale getirilir. Lokmayı yapıp, dağıtan kişilere ise ‘lokmacı’ adı verilir. Lokmacılar seyyar halinde olurlar.
Hayır Lokması
Osmanlı döneminde, savaş kazanıldığında, padişah seferden geldiğinde, sarayda müjdeli bir haber olduğunda, sünnet düğünü olduğunda lokma döktürülüp, halka dağıtılırdı. Lokmacı, lokmayı dualar ile yapardı. Yiyen kişi de döktüren kişi için dualar ederdi. Eski mahalle kültürümüzde de bu gelenek devam etti. Mahallede birinin evinde lokma pişerse, tüm komşular onun evinde toplanırdı. Lokma, her ne kadar şerbetli kızarmış hamur olsa da kültürel anlamda birliği, beraberliği ifade etmektedir. Hayır sahibinin ücretini ödediği lokmalar, fakir-zengin ayrımı yapmadan, herkese dağıtılır. Herkesin ağzı tatlandırılır ve hayır duası alınırdı. Günümüzde de düğünlerde, cenazelerde, mevlitlerde, kandillerde, sünnet düğünlerinde gerek düğün salonları gerekse de cami, okul önlerinde hayır sahibi için hayır lokması İstanbul dağıtımı yapılır.
